ایفای مسئولیت اجتماعی چگونه منجر به همبستگی شهروندان می‌شود؟

یک روان‌شناس ایفای مسئولیت اجتماعی را یکی از راه‌های کاهش فاصله طبقاتی دانست و گفت: وقتی «همسبتگی اجتماعی» کاهش می‌یابد میزان ایفای «مسئولیت اجتماعی» هم به تبع آن کم می‌شود، چراکه افراد دیگر خودشان را جزوی از جامعه نمی‌دانند.

امیرمحمد صفرانداقی در گفت‌وگو با تهرانیار به ریشه‌های تاریخی مفهوم «مسئولیت اجتماعی» پرداخت و گفت: مفهوم مسئولیت اجتماعی بیش از هر چیز به مفهوم «همبستگی اجتماعی» مرتبط است. چراکه مسئولیت اجتماعی فردی یک مفهوم مدرن است اما همبستگی اجتماعی مفهومی است که تطور تاریخی دارد.

وی افزود: مسئولیت اجتماعی بیشتر در مورد کسب و کارها مطرح می‌شود و به این نکته اشاره دارد که چه نقشی در تولیدات و کاهش آسیب به جامعه دارند، اما مسئولیت اجتماعی گاهی در حوزه فردی هم مطرح می‌شود.

این روانشناس با بیان اینکه به طور کلی مفهوم مسئولیت اجتماعی به دو نوع شرکتی و فردی تقسیم می‌شود، اظهار کرد: نکته اساسی که وجود دارد این است که مفهوم مسئولیت اجتماعی زمانی موثر است که به همبستگی اجتماعی منجر شود. همبستگی اجتماعی به این معناست که افراد احساس کنند چه قدر عضوی از یک جامعه هستند و تا چه میزان می‌توانند روی زندگی دیگران تاثیر بگذارند و زندگی آنها را بهبود ببخشند. نتیجه این فرایند این می شود که آنها می‌توانند یک جامعه را هم یک گام جلو ببرند.

صفرانداقی ادامه داد: همبستگی اجتماعی در نظریه جامعه شناسانی مثل دورکیم متاثر از تقسیم کار و وجدان اخلاقی جامعه است. در جوامع بدوی همبستگی اجتماعی پایین بوده، اما در جامعه ارگانیک این مساله نمود عینی پیدا کرده است. چیزی که باعث ایجاد همبستگی اجتماعی می‌شود در بهترین حالت تقسیم کار است که با تخصصی شدن کارها جوامع نیز به سمت ایجاد همسبتگی بیشتر رفتند.

وی افزود: نکته مهم این است که جوامعی که ساختارهای تقسیم کار خیلی پیچیده‌ای دارند گاهی به دلیل ایجاد فاصله طبقاتی همبستگی خود را از دست می‌دهند. وقتی همسبتگی اجتماعی پایین بیاید میزان انجام مسئولیت اجتماعی هم به تبع آن کاهش می‌یابد، چراکه افراد دیگر خودشان را جزوی از جامعه نمی‌دانند و فاصله طبقاتی باعث می شود نگاه افراد نسبت به جامعه متفاوت باشد.

این روان‌درمانگر در ادامه توضیح داد: برای مثال وقتی درباره مسئولیت اجتماعی در شرایط حال حاضر صحبت می‌کنیم، هر طبقه نگاه متفاوتی به نحوه ایفای مسئولیت اجتماعی خود دارد. الان ما مسئولیت فردی و اجتماعی داریم برای مثال در خانه بمانیم، ماسک استفاده کنیم و… اما واقعیت این است است که اقدامات فردی در این شرایط مفهوم حقیقی مسئولیت اجتماعی نیست، بلکه ما نیازمند این هستیم که برای شکست کرونا مطالبه جمعی داشته باشیم و اقداماتی انجام دهیم که مستقیما به دیگران هم کمک کرده باشیم.

صفرانداقی با بیان اینکه برای مثال یکی از اتفاقات ناگوار در برخی از کشورها مانند ایتالیا این بوده که به جای ایجاد همبستگی اجتماعی نگاه فردی غلبه کرده و باعث شده بود که افراد بالای ۸۰ سال در فرایند درمان جایی نداشته باشند و قربانی شوند، گفت: نگاهی که افراد به جامعه دارند باعث می شود که تعاریف مسئولیت اجتماعی متفاوت شود. همه ما می‌دانیم مسئولیت فردی داریم مثلا وقتی بیمار هستیم بیرون نرویم و … اما اگر همه مسئولیت اجتماعی داشته باشیم تبدیل به مطالبه جمعی خواهد شد تا وضعیت مساعد برای همه افراد فراهم شود.

به گفته این روانشناس به نظر می‌رسد که فاصله طبقاتی جوامع می‌تواند مخرب همبستگی باشد، چراکه وقتی فرد تنها مطالبه فردی داشته باشد و متوجه اهمیت وجود خود برای سایرین نباشد مسئولیت اجتماعی خود را هم ایفا نمی‌کند.

صفرانداقی در پایان تاکید کرد: به این ترتیب احساسی که افراد به عنوان فردی که روی زندگی افراد جامعه می‌تواند اثرگذار باشد دارند، باعث می‌شود که به مسئولیت اجتماعی برسیم. به این در این حالت است که هویت افراد به جامعه گره می‌خورد. مسئولیت اجتماعی فردی در سطح خرد هم موثر است اما مسئولیت اجتماعی در ابعاد گسترده‌تر تاثیرات به مراتب بیشتری دارد. همچنین باید توجه داشت که بدون ایجاد همبستگی اجتماعی نمی‌توان احساس مسئولیت اجتماعی را ایجاد کرد.
انتهای پیام